Pada hari yang penuh barakah ini,saya ingin berkongsi ilmu saya kepada pembaca blog saya,hari ini merupakan tajuk yang agak best dan membawa kita merantau jauh daripada semenanjung iaitu ke negeri bawah bayu Sabah,

PENGENALAN  KULINTANGAN

 

Kulintangan merupakan alat muzik tradisional yang terdapat di negeri Sabah Di Bawah Bayu.Ia diperkenalkan kira-kira dua ratus tahun yang dahulu iaitu daripada Filipina dan Brunei.Alat ini tersebar luas dalam masyarakat pantai.Secara tradisinya,a;at muzik kulintangan tidak terdapat di kawasan pedalaman melainkan jika kawan itu mudah dihubungi dengan sungai dari kawasan pantai

Di kawasan pantai barat pula,alat ini digunakan oleh suku kaum Bajau dan Iranum seta kaum Lotud Dusun ,Kadazan Dusun dari Papar,Tatana Dusun dan sesetengah kaum daripada Bisaya Dusun.

Alat ini juga tersebar luas di sepanjang pantai timur dan boleh didapati dalam kalangan sesetengah masyarakat pedalaman di belah timur seperti masyarakat suku kaum kadazan dari sungai Labuk dan suku kaum paitan dari hulu Sungai Kinabatangan yang mempunyai hubungan perdagangan melalui sungai dan kawasan pantai,.

Selain itu, alat muzik ini juga seakan-akan gamelan.. Alat Muzik Kulintangan ini sering dimainkan dalam majlis-majlis keraian seperti majlis perkahwinan,khatam al-quran, adat bercukur rambut, berkhatan dan kenduri-kendara yang lain.

Ensembel kulintangan ini mempunyai repertoire yang besar.Setiap lagu dalam repertoire dapat dibezakan daripada nama yang diberi yang menandakan irama dan keccepatan rentak lagu tersebut.

ALAT MUZIK KULINTANGAN

Alat muzik kulintangan terdiri daripada gong-gong kecil yang diatur mendatar dalam satu baris di atas utas tali pintal yang diregang melintangi sebuah para kayu kecil.

Di sebelah pantai barat negeri Sabah,biasanya lapan atau Sembilan buah gong digunakan,manakala bagi bahagian sebelah timur pula,bilangan gong selalunya tujuh atau enam dan kadangkala lima sahaja.

Pada zaman dahulu, alat muzik Kulintangan ini diperbuat daripada logam tembaga dan kayu yang kini semakin sukar ditemui, kalau ada, harganya mungkin telah melambung berpuluh kali ganda dari harga dahulu. Sebagai alternatif kepada keperluan logam tembaga yang semakin sukar didapati ini, maka logam yang digunakan dalam pembuatan kulintangan telah di tukar kepada besi.Antara besi yang digunakan adalah

M15,M16 dan besi tangki 48.

Lazimnya,Kulintangan diiringi oleh gong yang biasanya diperbuat daripada besi M21. Muzik yang dihasilkan oleh Kulintangan bersama paduan bunyi alat muzik lain dikenali sebagai muzik bertindik. Terdapat dua muzik bertindik yang popular iaitu Pukulan Tidung dan Pukulan Kedidi.

Kebanyakkan kulintangan tembaga yang berasal dari Filipina berwarna kuning.Selalunya,corak dicapkan di atas permukaan leper di sekeliling busut.Beberapa kulintangan dari negeri Brunei pula,perunggu-perunggu gong yang lama pula diperbuat daripada gangsa.Tiap-tiap gong kecil dibentuk dengan acuan leper di tepid an berbusut di tengah –tengah.

STRUKTUR PERSEMBAHAN

          Kulintangan biasanya berperanan sebagai alat utama yang memainkan melodi dalam ensemble-ensembel gong yang terdapat di pantai barat Sabah.Lazimnya,kulintangan dikendalikan oleh seorang pemain yang mahir.Dalam beberapa masyarakat seperti dalam kalangan suku kaum Lotud Dusun ,ensemble kulintangan mempunyai dua pemain.

Pemain kedua mungkin duduk di sebelah pemain pertama dan memukul secara berterusan gong yang membunyikan pic  tertinggi mengikut rentak melodi.Manakala, bagi Suku Kaum Bajau dari Kampung Menunggui di Kota Belud,kulintangan dipanggil sebagai “kuri-kurian” atau “buni-bunian” terdiri daripada tujuh buah gong kecil dan empat buah gong gantung yang juga diperbuat daripada tembaga.

           

Dua buah gong yang di gantung dipanggil “babandil”,manakala,bagi dua buah gong gantung lagi ialah gong “agong” iaitu gong-gong berbusut  yang mempunyai tepi yang lebih lebar dan dalam.

           

Dalam ensembel ini juga,terdapat dua buah gendang yang dipanggil”gandang’ oeh sesetengah masyarakat di Sabah.”gandang’” mempunyai dua muka kulit dan berbentuk tong.Setiap gandang mempunyai simpai rotan yang boleh dilaraskan untuk menaik atau menurunkan pic kulit kambing yang menutupi kepala gandang.

Alat muzik kulintangan ditiunkan pada skel pentatonik.Pic gong yang pertama dalam alat ini menghaslkan pusat pic.Pic asas dari slah sebuah “babandil” adalah satu oktaf ke bawah daripada pusat pic kulintangan,manakala babandil yang satu lagimembunyikan semiton  atau penuh yang membunyikan pic yang lebih tinggi

CARA PERSEMBAHAN

Semasa persembahan ensembel kulintangan,kulintangan diletakkan di belakang ruang persembahan yang diadakan dan pemain akan duduk di atas lantai.Kedua-dua “babandil” digantung di atas tali yang panjang di kiri dan kanan alat kulintangan supaya pemain juga boleh duduk di atas lantai.

           

Manakala,bagi pemain “gandang”,mereka akan duduk di hadapan alat muzik kulintangan.Kedua-dua gong agong digantung di kiri kanan gendang bertentengan dengan “babandil”

           

Namun,gong-gong yang besar digantung dengan tali yang pendek,Oleh yang demikian,pemain gong tersebut harus berdiri semasa memainkannya.Kedua-dua ‘babandil” ditiunkan kira-kira jeda semiton.Manakala tiap-tiap gong pula akan menghasilkan bunyi oktaf lebih rendah dari bunyi “babandil”.

Gong agong akan dipalu dengan sebatang kayu yang berbalut getah,manakala babandil dan kulintangan dipukul dengan kayu biasa yang dipanggil sebagai “titik”.Oleh yang demikian,kadang-kadang,ensembel kulintangan juga dipanggil sebagai “bertitik’.

Bagi posisi pemain gandang,pemain akan duduk bertentangan antara satu sama lain sambil memegang daram secara mendatar.Muka kulit gandang dipalu dengan tangan dan muka dan satu lagi dipalu dengan pemukul yang dibuat daripada belahan buluh.Kadang-kadang,gandang diletak menegak.Dalam posisi ini,pemain akan berdiri dan memalu gendang dengan dua pemukul buluh dan tiap satu pemukul bulu dipegang dengan tangan kiri dan kanan.

CIRI-CIRI MUZIK

            Muzik kulintangan wujud sebagai muzik polifonik.Dalam muzik polifonik,rentak dan melodi adah daripada gong-gong kecil kulintangan dan manakala daripada segi motif irama,dimainkan oleh gong gantung dan rentak akan dimainkan oleh gandang

Muzik kulintangan mengutamakan rentak dan bukan melodi.Sistem tinann kulintangan selalunya tidak ditiunkan kepada pic “standard”.Alat muzik kulintangan di negeri Sabah biasanya ditiunkan mengikut skel pentatonik.

           

Jumlah gong dan rentak yang digunakan ditentukan oleh komuniti-komuniti kaum tertentu.Sebagai contoh,dalam kalangan kaum Iban di Sabah alat kulintangan biasanya daripada lapan buah gong kecil yan gberbeza dengan Kaum Iranum.

Irama dlam kulintangan umumnyer adalah bermeter dupel atau kuadrupel.Rentak utamanya diulangi pada keseluruhan lagu yang terdiri daripada satu atau dua bar.Manakala,bagi motif rentak pula akan dimainkan secara bertingkah-tingkah oelh kedua-dua buah gong gantung iaitu babandil dan gong agong.Hasil daripada pertingkahan ini,tekstur muzik bagi kulintangn akan berlapis.

FUNGSI KULINTANGAN DALAM MASYARAKAT

Seperti yang kita tahu, Alat muzik kulintangan ini dimainkan sewaktu majlis-majlis keraian. Fungsinya adalah untuk memeriahkan majlis dan menghiburkan para tetamu yang datang ke majlis tersebut. Selain itu juga, alat muzik ini juga berfungsi sebagai medium untuk mengajar pembelajaran alat muzik ini.